Proef 1.6.2a Warm en koud voelen

1. Uitvoering

Het stukje les waarin deze demo past, kan het beste uit drie delen bestaan:

• een korte inleiding met de centrale vraag van deze demo: zijn je handen geschikt om te meten of iets warm of koud is?
• de demo zelf, zie het filmpje [Warm en koud voelen.uitvoering]. De docent houdt de ene hand in enige tijd koud water en de andere tegelijkertijd in warm water (ca. 30 s.). Daarna doet hij beide handen in lauw water. De ene hand zegt dan ‘lekker warm’, de andere zegt ‘brr, koud’.
• een bespreking na de demo, met het antwoord op de centrale vraag.

Bij deze demo gaat het om voelen, iets dat moeilijk zichtbaar gemaakt kan worden. Daarom is het aan te raden de demo te laten volgen door een leerlingenproef waarin (liefst alle) leerlingen zelf hun handen in koud en warm water onderdompelen, en daarna in lauw water. Leerlingen zouden de proef ook thuis kunnen doen.

2. Praktische aanwijzingen

Zie het eerste deel van het filmpje [Warm en koud voelen. aanwijzingen voor de docent] voor praktische aanwijzingen bij deze proef. Voor de proef heb je nodig:

• drie doorzichtige bakken met water waar je een hand kunt onderdompelen:
  • een bak met opschrift ‘koud’, gevuld met koud water (bijv. 10 graden)
  • een bak met opschrift ‘?’, gevuld met lauw water (bijv. 24 graden)
  • een bak met opschrift ‘warm’, gevuld met warm water (bijv. 37 graden)

Het is voor deze proef essentieel de handen voldoende lang in het warme en koude water te houden. Uitproberen hoe lang! Doe je dat te kort, dan voelen je handen onvoldoende verschil als je ze in het lauwe water dompelt.

3. Didactische aanwijzingen

Zie het filmpje Warm en koud voelen didactische.aanwijzingen voor de docent voor didactische aanwijzingen bij deze proef (leerdoel, voorkennis, activerende vragen).

Zie ook het artikel in de NVOX: Valk, T. van der, & I. Frederik (2001). Twee kernexperimenten rond temperatuur en warmte. NVOX 26, (10), 534-537.

* met dank aan Peter Duifhuis, Ad Mooldijk en Fridolin van der Lecq voor het maken van de filmpjes in het Teaching and Learning Lab van het Freudenthal Instituut (Universiteit Utrecht).